λάσπη (η): Τον καιρό των καραμπινάτων ξένων παρεμβάσεων στα εσωτερικά μας

Εθνικός Διχασμός

Το δημοψήφισμα που δεν έγινε ποτέ

Ένα ανέλπιστο εύρημα στα βάθη της Ευρώπης

Κατά τη διάρκεια εργασιών θεμελίωσης διπλοκατοικίας σε προάστιο της Λυών ανακαλύφθηκε ένα παμπάλαιο σεντούκι με ανυπολόγιστης αξίας ντοκουμέντα από την εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Ένα από τα έγγραφα, το οποίο προξένησε την προσοχή μας, τιτλοφορείται: «Σχέδιο Σαράιγ - Για Την Επανένωση Της Ελλάδας» και χρονολογείται από το 1916.

Ξεφυλλίζοντάς το (με προσοχή για να μη διαλυθεί) μάθαμε ότι πρόκειται για πρόταση του Γάλλου στρατηγού Μωρίς Σαράιγ, που αποσκοπούσε στην επανένωση της Ελλάδας την περίοδο του Εθνικού Διχασμού.

Θυμίζουμε ότι εκείνο τον καιρό η χώρα μας ήταν κομμένη στα δύο, λόγω της γνωστής διαφωνίας του τότε βασιλιά με τον τότε πρωθυπουργό. Το «Σχέδιο Σαράιγ» ήταν μια πρωτοβουλία του Γάλλου στρατιωτικού, που ήταν ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων στο μακεδονικό μέτωπο, για επίλυση του αδιεξόδου.

Αρχηγός του «συνιστώντος κράτους» της Θεσσαλονίκης ήταν ο Βενιζέλος. Αυτός έκανε κουμάντο και όχι ο νεαρός Γιωργάκης Παπανδρέου (που αργότερα τοποθετήθηκε νομάρχης της «βενιζελικής» Λέσβου).

Αρχηγός του «συνιστώντος κράτους» της Αθήνα ήταν ένας Κωνσταντίνος, ο οποίος είχε προσθέσει στο όνομά του το αριθμητικό ΙΒ (ο δωδέκατος), για να εμφανιστεί ως ο συνεχιστής ενός άλλου Κωνσταντίνου (του ΙΑ ή ενδέκατου), που ήταν γνωστός και ως Παλαιολόγος γιατί έλεγε παλαιόλογα.

Παρά τα όσα θρυλούνται για «αγεφύρωτο χάσμα» μεταξύ των δύο πλευρών, η αλήθεια είναι ότι οι εκπρόσωποι του Νότου και του Βορρά πραγματοποιούσαν μυστικές συναντήσεις υπό την αιγίδα των ανθρώπων του Σαράιγ. Το «Σχέδιο Σαράιγ» προέκυψε μετά τον τρίτο γύρο διαβουλεύσεων, όταν η προοπτική μιας συμφωνίας φαινόταν πια πολύ κοντινή, επρόκειτο μάλιστα να ανακοινωθεί περί τα μέσα του 1917 και να τεθεί σε δημοψήφισμα από τους πληθυσμούς των δύο κοινοτήτων.

Το δημοψήφισμα όμως δεν έγινε ποτέ. Αντίθετα, ο Βενιζέλος επιβλήθηκε και στη νότια Ελλάδα, με αποτέλεσμα τη ματαίωση του σχεδίου Σαράιγ.

Ο καταλύτης αυτής της εξέλιξης, χωρίς να έχει άμεση εμπλοκή, ήταν ένας τούρκος βεζύρης με το όνομα Μεχμέτ Ταλάτ!

Ο Ταλάτ, άνθρωπος του σουλτάνου, ήταν ο κύριος υπεύθυνος της σφαγής των αρμενίων. Η αποτρόπαια είδηση της γενοκτονίας του ομόδοξου πληθυσμού έφτασε στην Ελλάδα και επηρέασε το κοινό αίσθημα και στα δύο συνιστώντα κράτη.

Η κοινή γνώμη της Νότιας Ελλάδας (επηρεασμένη από τον Κωνσταντίνο), μέχρι εκείνο τον καιρό, ήταν αντίθετη στην εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο. Και συνεπώς αντίθετη και στην επανένωση με τον βενιζελικό Βορρά.

Η είδηση της σφαγής συγκίνησε τόσο πολύ τους έλληνες του Νότου, που αποφάσισαν να άρουν την εμπιστοσύνη τους στον Κωνσταντίνο και να συνταχθούν με τον Βενιζέλο, ο οποίος ανέκαθεν υποστήριζε τη συμμετοχή στο πλευρό των αγγλογάλλων και ενάντια στην οθωμανική και τις λοιπές αυτοκρατορίες.

Με τον τρόπο αυτό, το «Ελληνικό Ζήτημα» λύθηκε χωρίς να χρειαστεί δημοψήφισμα. Το τίμημα βέβαια ήταν σοβαρό (η αρμενική γενοκτονία, αργότερα η μικρασιατική καταστροφή, και πολύ αργότερα τα μπλε και πράσινα καφενεία που υπήρχαν σε όλη την Ελλάδα σε ανάμνηση του Διχασμού) αλλά c'est la vie που λένε και οι Γάλλοι...

ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ